“हिजो मैले सन् १९७४ एडी ब्यान्डको यो मन त मेरो नेपाली हो भन्ने गीत सुनेको थिएँ । सन् १९७४ मा के भएको थियो थाहा छ ? पश्चिम टुडेसंग अन्तर्वार्ता दिन बस्दा दक्षिण कोरियाली राजदूत थेयङ् पार्कले सोधे । आफैले गरेको प्रश्नको उत्तर दिदै राजदूत पार्कले भने, नेपाल र गणतन्त्र कोरियाबीच कूटनीतिक सम्बन्ध स्थापना भएको वर्ष थियो ।

दक्षिण कोरिया नेपालीहरुका लागि सबैभन्दा बढी खोजिने श्रम गन्तव्य हो । तलब बढी छ, श्रम अधिकारको ग्यारेन्टी छ र काम गर्ने अवस्था अन्यत्र भन्दा धेरै राम्रो छ । कोरियामा अहिले करिब १ लाख नेपालीहरू मुख्यतया कृषि र उत्पादनमूलक क्षेत्रमा कार्यरत छन् ।

पछिल्लो समय, कोरियाली पप संस्कृति, खाना र फेसन प्रति नेपालका शहरी युवाहरूको आकर्षण बढ्दो छ ।  कोरियाको सफ्ट पावर त नेपाली युवाका लागि शक्तिशाली आकर्षण बनेको छ ।

नेपाल र कोरियाबीचको कूटनीतिक सम्बन्धको ५० वर्ष पूरा भएको अवसरमा गणतन्त्र कोरियाका राजदूत थेयङ् पार्कसंग पाँच दशकदेखिको द्विपक्षीय सहयोग, पर्यटन, व्यापार र श्रमबारे पार्कसंग पश्चिम टुडेका प्रधान सम्पादक दीर्घराज उपाध्यायले गरेको कुराकानी ।

पश्चिम टुडे : नेपाल र कोरियाको ५० वर्ष लामो कूटनीतिक सम्बन्ध कस्तो रह्यो ?

राजदूत थेयङ् पार्क : यो एकताको यात्रा भएको छ । हामीले सन् २००७ मा रोजगार अनुमति प्रणाली (ईपीएस) मार्फत नेपालबाट आप्रवासी कामदार लैजान थालेपछि दुई देशबीचको समृद्धि साझा गर्दै आएका छौं । नेपाली आप्रवासी कामदारहरूले कोरियाली अर्थतन्त्रलाई समृद्ध बनाउन मद्दत गर्दै आएका छन् र कोरियाले आफ्नो सीप र ज्ञान बाँडेका छन् । त्यो आदानप्रदानले दुई देशबीचको मित्रताको जग बलियो भएको मलाई विश्वास छ । यही आदानप्रदानबाट हामीले एकअर्कालाई राम्ररी बुझ्न र समृद्धि साझा गर्न थाल्यौं । दशौं हजार नेपालीले आफ्नो जीवनको ५–१० वर्ष कोरियामा सीप, ज्ञान र अनुभव हासिल गर्दै बिताउँछन् । गत वर्ष मात्रै २० हजार नेपाली वैदेशिक रोजगारीका लागि कोरिया गएका थिए, जुन अहिलेसम्मकै उच्च वार्षिक संख्या हो । २०२४ का लागि एक लाख ६५ हजार विदेशी कामदारहरूको राष्ट्रिय कोटा छ, र हामी नेपाली कामदारहरूको संख्या बढाउने आशा गर्दछौं ।

एसियाका १६ ईपीएस साझेदार देशहरूमध्ये नेपाल पनि सबैभन्दा ठूलो योगदानकर्ता हो । कोरियाको कम जन्मदरका कारण श्रमिकको अभाव छ, त्यसैले हामी नेपालबाट कम सीप भएका आप्रवासी कामदारहरू ल्याउने कार्य जारी राख्नेछौं र उनीहरूलाई घरेलु कामदारहरूले पाएको अवस्था र संरक्षण प्रदान गर्ने मानव अधिकार र श्रम अधिकारलाई प्राथमिकता दिनेछौं ।

अहिले हाम्रो आवश्यकता न्यून दक्ष नेपाली कामदारको हो, दुई देशबीचको द्विपक्षीय सम्बन्धले दक्ष कामदारका लागि पनि फराकिलो बाटो खोलेको छ । हामी धेरै प्रतिभाशाली नेपाली कामदारहरू पाउँदा खुसी हुनेछौं, तिनीहरू कोरियामा परिश्रमी र भरपर्दो रूपमा चिनिन्छन् ।

पश्चिम टुडे : गत महिना काठमाडौंमा इपिएस आन्दोलनका क्रममा दुई नेपालीको मृत्यु भएको थियो । प्रणालीलाई कसरी व्यवस्थित गर्न सकिन्छ ?
राजदूत थेयङ् पार्क : उक्त घटनाले हामी धेरै दुखी भयौं । म ज्यान गुमाएका रावत र शाहको परिवारजनमा गहिरो समवेदना प्रकट गर्न चाहन्छु । हामीसँग छुट्टै ईपीएस कार्यालय छ जसले समस्या समाधान गर्न नेपाल सरकारसँग मिलेर काम गरिरहेको छ । हामी नजिकबाट काम गर्ने अभ्यास जारी राख्नेछौं ।

सबैले बुझ्नु पर्ने कुरा के हो भने माग र आपूर्तिमा ठूलो अन्तर छ । हामी नेपाली कामदारको कोटा बढाउन मुख्यालयसँग काम गरिरहेका छौं, तर कोरियामा कामदारको आपूर्तिभन्दा कामको माग धेरै छ । जब माग र आपूर्ति मिल्दैन, मानव संसाधनको व्यवस्थापन गर्न समस्या हुन्छ । धेरै माग हुँदा समस्या उत्पन्न हुन्छ, माग समाधान गर्ने उपायहरू हुनुपर्छ ।

पश्चिम टुडे : नेपाल–कोरिया द्विपक्षीय सम्बन्ध घनिष्ट हुने सम्भावना के छ जस्तो लाग्छ ?
राजदूत थेयङ् पार्क : कूटनीतिमा ‘थ्री पी’ छन्,  शान्ति, जनता र समृद्धि । शान्तिको सन्दर्भमा हाम्रा दुई देशमा कुनै समस्या छैन । नेपाल र कोरियाबीच सधैं सहयोगात्मक सम्बन्ध रहँदै आएको छ । दोस्रो हो, जनता । श्रम र पर्यटनका लागि इपिएस प्रणालीबाट दुवै देशका जनताले सांस्कृतिक र आर्थिक आदानप्रदानको अवसर पाएका छन् । हाम्रा दुवै देशका नागरिकको एकअर्कासँग आत्मीयता छ । समृद्धिको लागि, समृद्धिका धेरै तरिकाहरू छन् । कोरियाको युद्धपछिको समृद्धि निजी क्षेत्रको नेतृत्वमा भएको वृद्धिमा आधारित थियो । निजी क्षेत्रको लगानी नेपालको अर्थतन्त्र फस्टाउन मद्दत गर्ने नयाँ क्षेत्र बन्न सक्छ । नेपाल कोरियाली विकास सहयोगको प्राथमिकतामा परेको देश हो ।

विदेशी लगानीकर्ताहरू पूर्णतया व्यवसायिक व्यक्ति हुन्, त्यति धेरै गैरसरकारी संस्था वा परोपकारी होइनन् । कोरिया नेपालमा चौथो ठूलो लगानीकर्ता हो, र म यहाँ विदेशी लगानीकर्ताको नेपालमा धेरै सम्भावना देख्छु । यद्यपि यो भन्न धेरै चाँडो हुन सक्छ, हामी द्विपक्षीय लगानी सन्धि कोर्नमा काम गरिरहेका छौं । यसैबीच, नेपाल सरकारले थप कोरियाली लगानीकर्ताहरूलाई आकर्षित गर्न आधार निर्माणमा पनि काम गर्न सक्छ ।

पश्चिम टुडे : कोरियाली सरकार र निजी क्षेत्रका लगानीकर्ताहरूका लागि कुन क्षेत्रमा चासो छ ?
राजदूत थेयङ् पार्क : हामी मानव संसाधनको शक्तिमा विश्वास गर्छौं, यो हाम्रो देशको निर्माण हो । वाग्मती, गण्डकी र लुम्बिनी जस्ता प्रदेशहरूमा क्षमता अभिवृद्धि र व्यावसायिक तालिममा हाम्रा पहलहरू मानव संसाधनमा हाम्रो ध्यानको प्रतिबिम्ब हो। प्रत्येक प्रदेशमा कम्तिमा एउटा व्यावसायिक तालिम केन्द्र बनाउने हाम्रो योजना छ ।
नेपालको ऊर्जा क्षेत्र पनि कोरियाको चासोको विषय हो । कोरियाले यसअघि नै तीनवटा जलविद्युत आयोजनामा लगानी गरिसकेको छः २००० मा सम्पन्न भएको मोदीखोला र २०१८ मा चमेलिया । २१६ मेगावाटको माथिल्लो त्रिसुली १ जलविद्युत कोरियाले लगानी गरेको पछिल्लो आयोजना हो । जसको निर्माण २०२७ भित्र गरिसक्ने लक्ष्य छ । अहिलेसम्मको सबैभन्दा ठूलो परियोजना हो ।

र त्यसपछि, त्यहाँ उत्पादन क्षेत्र छ । सामसुङ इलेक्ट्रोनिक्सले करिब एक वर्षदेखि नेपालमा टिभी कारखाना सञ्चालन गर्दै आएको छ । कोरियाको हुन्डाई मोटर्स र नेपालको लक्ष्मी ग्रुपले नवलपरासी जिल्लाको एउटा कारखानाबाट वार्षिक ५ हजारसम्म अटोमोबाइल एसेम्बल गर्ने सहकार्य गरेको छ । हाई मो एउटा कोरियाली विग कम्पनी हो । हाई मोले माण्डू मो नेपाल कारखाना खोलेर ६८० नेपाली महिलालाई रोजगारीको अवसर सिर्जना गरेको छ ।
त्यसैगरी नेपाली जडिबुटी, चिया, अर्गानिक कफी र पश्मिना कोरियामा सम्भावित बजार भएका वस्तु हुन् ।

पश्चिम टुडे : कोरियाली पर्यटकका लागि नेपाललाई कसरी आकर्षक गन्तव्य बनाउन सकिन्छ ?
राजदूत थेयङ् पार्क : तथ्याङ्कले देखाउँछ कि कोरिया पर्यटक आगमनको हिसाबले नवौं स्थानमा परेको छ। गत वर्ष कोरियाली पर्यटकको सङ्ख्या २४ हजारको हाराहारीमा थियो र यो सङ्ख्या ४०,००० पूर्व महामारीमा पुग्ने सम्भावना छ । कोरियाली बौद्धहरूलाई नेपालसँग जोड्ने आध्यात्मिक लिंकले नेपालमा थप कोरियाली पर्यटकहरू आउने सम्भावना बढाउँछ । नेपाल बौद्ध तीर्थस्थल भएकोले कोरियाली बौद्ध धर्मावलम्बीहरुको लागि ऐतिहासिक महत्व रहेको छ । अर्को हाइकिंग र ट्रेकिङ हुन सक्छ । कोरियालीहरू पदयात्रा गर्न मन पराउँछन्। सगरमाथा क्षेत्रमा पदयात्रा र पदयात्रा कोरियाली पर्वतारोहण उत्साहीहरूको लागि सपना हो । दुई देशका नागरिक उड्डयन प्राधिकरणले नेपाल वायुसेवा निगम सहित सियोल र काठमाडौंबीचको उडान बढाउने काम गरिरहेका छन् ।

पश्चिम टुडे : भविष्यमा कोरियाको श्रम बजारबाट नेपाल र नेपालीले कसरी बढी फाइदा लिन सक्छन् ?
राजदूत थेयङ् पार्क : कोरियामा रहेका नेपाली कामदारमध्ये दुई तिहाइ उत्पादनमूलक उद्योगमा र बाँकी कृषि क्षेत्रमा काम गर्छन्। उनीहरुले कोरियाको अर्थतन्त्रमा ठूलो योगदान गरिरहेका छन् । तर हामी उनीहरूको श्रमको फाइदा हाम्रो देशमा मात्र सीमित होस् भन्ने चाहँदैनौं, हामी चाहन्छौं कि उनीहरूले वर्षौंदेखि प्राप्त सीप र ज्ञानलाई नेपाल फर्केर आफ्नै उद्यमशीलताका लागि प्रयोग गरुन । त्यसैले अन्य क्षेत्रबाहेक शिक्षा र उद्यमशीलतालाई बढावा दिनु पनि हाम्रो चासोको क्षेत्र बनेको छ । यो शिक्षा हो जसले लामो समयसम्म तिर्नेछ। नेपालीहरूले राम्रो अवसर र उच्च गुणस्तरीय शिक्षाको हकदार छन्। कोरियाबाट फर्किएका नेपाली कामदारहरूलाई नयाँ सुरुवात गर्न मद्दत गर्न हाम्रो कोइका कार्यालयले रिटर्नी एकीकरण कार्यक्रममा पनि सहयोग गरिरहेको छ ।

निकट भविष्यमा हामी नेपाललाई आत्मनिर्भर अर्थतन्त्र भएको देशको रूपमा हेर्न चाहन्छौं । आज कोरिया जहाँ छ, त्यो नेपाल हेर्न चाहन्छु ।