दलाई लामाको पुनर्जन्ममाथि चीनको दाबी, निर्वासित लामाको अधिकार अस्वीकार

काठमाडौं । तिब्बतमाथि चीनको नियन्त्रणविरुद्ध प्रदर्शन गर्दै बेइजिङले फेरि एकपटक दलाई लामाको पुनर्जन्म प्रक्रियामाथि पूर्ण नियन्त्रणको दाबी गरेको छ । उसले यो विषयमा आध्यात्मिक नेताको अधिकारलाई खारेज गरेको छ । तिब्बत एन रिव्यूको रिपोर्टअनुसार यो भनाइ तिब्बत स्वायत्त क्षेत्र (टीएआर)का अध्यक्ष गामा सेडैनले टीएआरको स्थापनाको ६०औँ वार्षिकोत्सवको अवसरमा बेइजिङमा आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा बताएका हुन् ।

चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टीको टीएआर समितिका उप–सचिव सेडैनले दलाई लामाको पुनर्जन्मबारे चीन सरकारको निर्णय अन्तिम र निर्विवाद हुने घोषणा गरे ।
 
उनले यो प्रक्रिया कम्युनिस्ट पार्टीले स्वीकृत गरेको विधि र बेइजिङको स्पष्ट अनुमोदनमार्फत मात्र पूरा हुनुपर्नेमा जोड दिएका छन् । यसमा विवादास्पद स्वर्ण कलश लटरी निकाल्ने परम्परा पनि समावेश छ । यो कट्टर दाबी दलाई लामाको अडानको ठीक विपरीत छ । 

गत महिना आफ्नो ९०औँ जन्मदिन समारोहमा निर्वासित तिब्बती आध्यात्मिक नेताले आफ्नो पुनर्जन्मको निर्धारण पूर्णरूपमा उनले नै स्थापना गरेको गैर–नाफामूलक संस्थामार्फत हुने र चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टीको नियन्त्रणमा नहुने दोहोर्‍याएका थिए ।

तिब्बती रिव्यूका अनुसार, सेडैनले बेइजिङको शासन रहेको क्षेत्रमा दलाई लामाको पुनर्जन्मको कुनै सम्भावना नै नरहेको स्पष्ट पारे ।
 
चीनले लामो समयदेखि नोबेल शान्ति पुरस्कार विजेता दलाई लामालाई पृथकवादीको संज्ञा दिँदै आएको छ । रिपोर्टअनुसार, बेइजिङ तिब्बतमाथि पूर्ण वैचारिक र धार्मिक नियन्त्रण चाहन्छ । 

चीनले विगतमा पनि तिब्बतको धार्मिक उत्तराधिकारीको विषयमा हस्तक्षेप गरेको छ ।
 
सन् १९९५ मा उसले ६ वर्षीय बालकलाई अपहरण गरी ११औँ पंचेन लामाको रूपमा मान्यता दिएको थियो र उनको स्थानमा आफ्नो वफादार व्यक्तिलाई नियुक्त गरेको थियो ।  मूल बालक, गेधुन चोएक्यी ङिमा भने बेपत्ता छन् । राेयटर्स